Khi mới mua Raspberry Pi về thì việc đầu tiên bạn cần phải làm là cài đặt một hệ điều hành cho Raspberry Pi. Đối với những bạn mới làm quen với Raspberry Pi thì việc cài đặt này có thể khiến bạn mất nhiều thời gian. Vì vậy, trong bài viết này, tôi sẽ hướng dẫn chi tiết các bước thực hiện để các bạn có thể tự mình cài đặt hệ điều hành Raspbian cho Raspberry Pi một cách dễ dàng và nhanh chóng.
Đọc thêm bài viết “Giới thiệu về Raspberry Pi 3“
1. Giới thiệu các hệ điều hành mà Raspberry Pi hỗ trợ
Raspbian là hệ điều hành dành cho người mới làm quen với Raspberry Pi và được chính hãng khuyên dùng. Ngoài Raspbian ra thì Raspberry Pi còn hỗ trợ nhiều hệ điều hành khác như Windows 10 IoT, Ubuntu Mate, Risc OS, OSMC, Snappy Ubuntu Core, PiNet,… Tuỳ vào nhu cầu và thói quen mà các bạn có thể chọn một hệ điều hành phù hợp. Các bạn có thể download các hệ điều hành miễn phí này tại đia chỉ https://www.raspberrypi.org/downloads/.
Raspbian là một hệ điều hành thuận tiện cho việc cài đặt và sử dụng với sự hỗ trợ lớn từ cộng đồng mã nguồn mở trên thế giới. Raspbian là một hệ điều hành đơn giản và thân thiện.
Bạn có thể download và sử dụng Raspbian ở 2 dạng : NOOBS hoặc file Raspbian.
Với NOOBS (New Out of Box Software), khi thực hiện cài đặt bạn sẽ được lựa chọn giữa các hệ điều hành khác nhau cho Raspberry Pi, khi đó bạn cũng có thể lựa chọn Raspbian.
Với file Raspbian, khi đó sẽ không có quá trình lựa chọn giữa các hệ điều hành, mà Raspbarry Pi sẽ tự thực hiện nhiệm vụ của mình để chuyển tới việc khởi động của Linux kernel.
Qua các phiên bản Raspberry Pi thì cũng có các version của Raspbian OS tương ứng, khi download các bạn cũng cần chú ý điều này.
2. Chuẩn bị phụ kiện đề cài đặt
Trước khi tiến hành cài đặt hệ điều hành cho Ras Pi, bạn cần chuẩn bị các phụ kiện sau đây:
- Một máy tính có kết nối Internet (Laptop hoặc Desktop) đề tải hệ điều hành về.
- Bo mạch Raspberry Pi, trong bài viết này tôi sử dụng Raspberry Pi 3 Model B.
- Một bàn phím và chuột cổng USB.
- Một màn hình có cổng HDMI.
- Một sợi cáp HDMI.
- Một thẻ micro SD. Tôi khuyên các bạn nên dùng thẻ class 10 để có tốc độ cao nhất, dung lượng tối thiểu 8G.
- Một bộ nguồn một chiều 5V dòng điện ít nhất phải 2A trở lên, hãng khuyên nên dùng 2.5A . Việc này rất quan trọng bởi nếu bạn dùng nguồn kém chất lượng có thể khiến board mạch của bạn “ra đi” nhanh chóng.
3. Cài đặt hệ điều hành
Có 2 cách để cài đặt hệ điều hành Raspbian.
Cách 1: Sử dụng gói NOOBS
Đây là cách đơn giản dành các bạn mới làm quen với Raspberry Pi. Theo kinh nghiệm bản thân, tôi khuyến khích các bạn lựa chọn cách này để tránh một số lỗi ngoài mong muốn có thể xảy ra trong quá trình cài đặt.
Bước 1: Cài đặt phần mềm SDCardFormatter để format thẻ SD
Các bạn truy cập vào trang web bên dưới để tải phần mềm về máy.
https://www.sdcard.org/downloads/formatter_4/.
Phần mềm này hỗ trợ cho cả Windows và Mac. Nếu bạn dùng Windows thì chọn gói dành cho Windows, tương tự nếu bạn dùng MAC.
Tôi chọn gói cho Windows nên click vào nút màu xanh bên phải. Sau khi bấm vào nút Download SD Card Formatter for MAC/Windows sẽ dẫn đến trang điều khoản, bạn kéo xuống dưới cùng và click vào nút Accept để tiền hành tải nhé, như hình dưới:
Sau khi hoàn tất quá trình download, chúng ta có gói SDCardFormatterv5_WinEN.zip, bạn giải nén gói zip này sẽ được một tập tin setup.exe. Cài đặt SD Card Formatter cho máy tính của bạn bằng cách nhấp đúp vào tập tin setup.exe vừa giải nén xong. Sau khi cài đặt xong, bạn cho chạy chương trình này.
Tiếp theo, bạn tiến hành kết nối thẻ SD với máy vi tính qua đầu đọc thẻ SD, chú ý ký tự đại diện cho thẻ (ví dụ như D, G hay H …).
Từ giao diện phần mềm SD Card Formatter, chọn ký tự đại diện cho thẻ SD từ danh sách chọn Drive và nhấn Format để định dạng thẻ SD đó, tiếp theo, hai hộp thoại sẽ xuất hiện, tất cả đều chọn OK.
Bước 2: Tải gói cài đặt NOOBS
Để cài đặt hệ điều hành cho Raspberry Pi, chúng ta phải sử dụng gói NOOBS ( New Out Of the Box Software). Cách dễ dàng nhất để sử dụng NOOBS là mua một thẻ SD đã cài đặt sẵn NOOBS từ nhà phân phối. Nếu không mua thẻ SD đã cài đặt NOOBS, với một thẻ SD trống (tối thiều 4GB, tốt nhất là 8GB), chúng ta có thể tải miển phí và cài đặt NOOBS lên thẻ.
Để cài đặt hệ điều hành cho Raspberry Pi , thực hiện theo quy trình sau:
Bạn click vào link bên dưới để tải gói cài đặt từ internet về
https://www.raspberrypi.org/downloads/noobs/
Bạn click vào nút Download ZIP bên dưới NOOBS (Offline and
network install). Chọn vị trí và lưu tập tin.
Lưu ý: có 2 gói NOOBS khác nhau, một gói NOOBS và NOOBS
LITE. Gói NOOBS có thể cài đặt hệ điều hành cho Raspberry Pi mà không cần đến kết nối internet, vì bản thân NOOBS đã có đầy đủ các phiên bản mỗi hệ điều hành nằm trong nó. Còn gói NOOBS LITE yêu cầu phải có kết nối internet để tải hệ điều hành được chọn cài đặt.
Sau khi tải xong các bạn sẽ có tập tin tên NOOBS_v1_9_2.zip , các bạn giải nén ra thư mục tên RASPBERRY, thư mục này các bạn tự tạo để giải nén nội dụng file NOOBS_v1_9_2.zip vào để cho dễ nhìn thôi. Giải nén gói zip này, ta sẽ có các thư mục và tập tin con như hình bên dưới.
Bước 3: Copy hệ điều hành vào thẻ nhớ
Sau khi giải nén xong, bạn copy toàn bộ nội dung có trong thư mục NOOBS OS vào thẻ nhớ đã được format ở bước 1, lưu ý là copy toàn bộ nội dung bên trong thư mục chứ không phải copy thư mục nhé.
Sau khi sao chép hoàn tất các tập tin, bạn tắt thẻ nhớ SD bằng cách
nhấn chuột phải lên ký tự đại diện thẻ SD, sau đó nhấn Eject, lấy thẻ nhớ khỏi máy tính và kết nối thẻ nhớ với Raspberry Pi qua khe cắm thẻ SD.
Đến đây, các bước chuẩn bị để tiến hành cài Raspbian sử dụng gói NOOBS lên Raspberry Pi đã sẵn sàng.
Bước 4: Cài đặt hệ điều hành Raspbian
Sau khi chuẩn bị đầy đủ các thiết bị như đã trình bày ở mục 2, bạn tiến hành kết nối chúng với Raspberry Pi. Trước tiên, kết nối Raspberry Pi với một màn hình tivi hoặc một màn hình máy tính bàn.
Sau khi kết nối xong Raspberry Pi với màn hình, tiếp theo, bạn hãy kết nối bàn phím và chuột USB với Raspberry Pi qua 2 cổng USB trên Raspberry Pi và kết nối cáp mạng vào cổng mạng trên Raspberry Pi.
Tiếp theo, bạn cắm sạc microUSB để cung cấp nguồn điện và khởi động Raspberry Pi. Khi Raspberry Pi khởi động, một cửa sổ hiện ra với danh sách các hệ điều hành có thể cài đặt cho Raspberry Pi, bạn chọn Raspbian, sau đó click Install.
Bạn nhấp chọn Yes khi hộp cảnh báo xuất hiện và ngồi đợi cho đến khi việc cài đặt được hoàn tất.
Khi hệ điều hành Raspbian được cài đặt xong, một hộp thoại thông báo
hiện ra báo hệ điều hành đã được cài đặt thành công, nhấn OK để tiếp tục thiết lập cho Raspberry Pi.
Cách 2: Cài đặt Image của Raspbian
Bước 1: Cắm thẻ SD vào máy tính và để ý tên ổ đĩa của thẻ (chẳng hạn: D:\)
Bước 2: Download file image của Raspbian và giải nén (thành file đuôi .img).
Bước 3: Download Win32DiskImager và giải nén.
Bước 4: Chạy Win32DiskImager (có thể bạn cần Run as administrator).
Bước 5: Chọn đường dẫn đến file .img đã giải nén và chọn ổ đĩa của thẻ SD, tương tự hình sau:
Lưu ý: Bạn cần phải cẩn thận chọn đúng ổ đĩa đại diện cho thẻ SD bởi nếu chọn sai dữ liệu ở ổ đĩa được chọn sẽ bị xóa bỏ.
Bước 6: Nhấn Write và đợi quá trình ghi hoàn thành.
Bước 7: Thoát chương trình và gỡ thẻ SD khỏi máy tính.
Bước 8: Gắn thẻ SD vào Raspberry Pi và khởi động.
6. Khởi động, cấu hình cơ bản cho Raspberry Pi
Sau khi nhấn OK, Raspberry Pi tự động chạy một số thiết lập mặc định của hệ thống, sau đó, một danh sách các danh mục cấu hình cho RPi sẽ hiện ra.
Trong danh sách các thiết lập này, chúng ta có thể thiết lập ngày
giờ, kích hoạt camera, thay đổi mật khẩu của người dùng. Mặc định, sau khi cài đặt xong hệ điều hành Raspbian có người dùng là pi và mật khẩu là raspberry, để thay đổi mật khẩu cho người dùng pi, bạn chọn Change User Password, nhấn phím Enter, nhấn phím Enter lần nữa, nhập mật khẩu mới lần 1, nhập mật khẩu mới lần 2 và nhấn phím Enter.
Lưu ý: Khi nhập mật khẩu, bạn sẽ không có bất cứ ký tự nào hiện lên
màn hình khi nhấn phím, vì mặc định linux sẽ không hiển thị mật khẩu khi người dùng nhập ký tự (đây là một trong số những tính năng bảo mật của Linux). Do đó, khi nhập mật khẩu phải đảm bảo tính chính xác của mỗi ký tự nhập vào.
Sau khi thiết lập tất cả cho Raspberry Pi, chọn Finish để kết thúc quá trình cài đặt. RPi sẽ tự động đăng nhập vào hệ thống với người dùng pi và mật khẩu là raspberry (chỉ duy nhất lần đầu tiên sau khi cài đặt hệ thống, từ lần thứ hai, người dùng phải đăng nhập bằng tay).
Như vậy, chúng ta đã cài đặt xong hệ điều hành Raspbian cho Raspberry model B.
Để xóa màn hình và thiết lập lại màn hình, gõ lệnh reset.
Để chuyển sang giao diện đồ họa từ giao diện dòng lệnh, gõ lệnh startx.
Để khởi động lại Raspberry Pi, gõ lệnh sudo reboot.
Để tắt hẳn Raspberry Pi, gõ lệnh sudo shutdown –h now.
Mặc dù nội dung bài viết hơi dài nhưng với những hướng dẫn chi tiết, tôi hy vọng các bạn thực hiện việc cài đặt hệ điều hành cho Raspberry Pi mà không gặp nhiều khó khăn. Nếu các bạn có điều gì thắc mắc thì đừng ngại đặt câu hỏi bên dưới phần bình luận nhé. Chúc các bạn thành công!