Tụ điện là một linh kiện điện tử thụ động rất phổ biến. Tụ điện được cấu tạo bới hai bản cực đặt song song, có tính chất cách điện 1 chiều nhưng cho dòng điện xoay chiều đi qua nhờ nguyên lý phóng nạp.
Đọc thêm bài viết: Linh kiện điện tử cơ bản – Điện trở
Cấu tạo của tụ điện
Bên trong tụ điện là 2 bản cực kim loại được đặt cách điện với nhau, môi trường giữa 2 bản tụ này được gọi là điện môi (môi trường không dẫn điện). Điện môi có thể là: không khí, giấy, mica, dầu nhờn, nhựa, cao su, gốm, thuỷ tinh… Tùy theo lớp cách điện ở giữa hai bản cực là gì mà tụ có tên gọi tương ứng.
Đặc tính cơ bản
Tụ điện có khả năng tích trữ năng lượng dưới dạng năng lượng điện trường bằng cách lưu trữ các electron, nó cũng có thể phóng ra các điện tích này để tạo thanh dòng điện.
Đây chính là tính chất phóng nạp của tụ, nhờ có tính chất này mà tụ có khả năng dẫn điện xoay chiều.
Ký hiệu
Tụ điện có ký hiệu là C
Đơn vị của tụ điện
Đơn vị của tụ điện là Fara (F), 1 Fara có trị số rất lớn và trong thực tế người ta thường dùng các đơn vị nhỏ hơn như:
1F=10-6 Micro Fara (μF) = 10-9 Nano Fara (nF) = 10-12 Pico Fara (pF)
Phân loại tụ điện
Tụ giấy, Tụ gốm, Tụ mica. (Tụ không phân cực ): Các loại tụ này không phân biệt âm dương và thường có điện dung nhỏ từ 0,47 µF trở xuống. Các tụ này thường được sử dụng trong các mạch điện có tần số cao hoặc mạch lọc nhiễu.
Tụ hoá ( Tụ có phân cực ): Tụ hoá là tụ có phân cực âm dương, trị số của tụ lớn hơn và giá trị từ 0,47µF đến khoảng 4.700 µF. Tụ hoá thường được sử dụng trong các mạch có tần số thấp hoặc dùng để lọc nguồn. Loại tụ này luôn luôn có hình trụ.
Tụ xoay : Tụ xoay là tụ có thể xoay để thay đổi giá trị điện dung. Tụ này thường được lắp trong radio để thay đổi tần số cộng hưởng khi ta dò đài.
Cách đọc giá trị điện dung trên tụ điện
Tụ hóa: Giá trị điện dung của tụ hóa được ghi trực tiếp trên thân tụ. Loại tụ này có phân cực (-), (+) và luôn có hình trụ.
Tụ giấy và tụ gốm: trị số được ký hiệu trên thân bằng ba số.
Cách đọc : Lấy hai chữ số đầu nhân với 10 (Mũ số thứ 3 )
Ví dụ: Tụ gốm ghi 102 có nghĩa là
Giá trị = 10 x 102 = 1000p ( Lấy đơn vị là picô Fara
Chữ K hoặc J ở cuối là chỉ sai số 5% hay 10% của tụ điện.
Các thông số kỹ thuật cần quan tâm
Giá trị điện áp chịu đựng
Ta thấy rằng bất kể tụ điện nào cũng được ghi trị số điện áp ngay sau giá trị điện dung, đây chính là giá trị điện áp cực đại mà tụ chịu được, quá điện áp này tụ sẽ bị nổ.
Khi lắp tụ vào trong một mạch điện có điện áp là U thì bao giờ người ta cũng lắp tụ điện có giá trị điện áp cực đại cao gấp khoảng 1,4 lần.
Ví dụ mạch 12V phải lắp tụ 16V, mạch 24V phải lắp tụ 35V.
Giá trị điện dung
Giá trị điện dung đặc trưng cho khả năng tích điện của tụ điện được và được gọi là là Fara. Trị số này càng lớn thì tụ tích điện càng nhiều.
Nhiệt độ làm việc
Với các thiết bị điện tử làm việc ở nhiệt độ cao như nồi cơm điện tử, lò nướng thì thông số này cần được lưu ý.
